Tiến đến một thỏa hiệp Trung quốc-Vatican về việc phong chức các giám mục?
Theo báo công giáo Mỹ America, ngày 5 tháng 8 Đức hồng y Gioan Thang Hán, giám mục địa phận Hong Kong tin rằng chính quyền Trung quốc «sẵn sàng tìm một thỏa hiệp» với Tòa Thánh về vấn đề gây tranh cãi trong việc phong chức các giám mục. Trong một bài báo dài bằng tiếng Trung quốc, Anh và Ý, Đức hồng y Gioan Thang Hán mong «tránh các thiếu thông hiểu vô ích», trong khi một số người công giáo sợ việc xích lại gần về mặt ngoại giao này sẽ phải trả bằng một vài hy sinh.
«Sau khi đã làm việc nhiều năm trời trên vấn đề này, Giáo hội công giáo đã dần dần được lòng chính quyền Trung quốc, bây giờ chính quyền sẵn sàng tìm một thỏa hiệp với Tòa Thánh về vấn đề phong các giám mục trong Giáo hội công giáo Trung quốc», Đức hồng y Gioan Thang Hán đã viết trong một bài báo dài ngày 31 tháng 7-2016. Tổng giám mục Hong Kong tin chắc Đức Phanxicô «sẽ không chấp nhận một thỏa hiệp có hại ( …) cho sự thông hiệp giữa Giáo hội công giáo Trung quốc và Giáo hội hoàn vũ».
Không có hại cho sự hiệp nhất của Giáo hội
Thách thức của một thỏa hiệp như vậy có hai vấn đề, ngài nhấn mạnh: «Không có hại cho sự hiệp nhất của Giáo hội công giáo và các quyền chủ chốt của Tòa Thánh La Mã trong việc phong các giám mục», và cùng một lúc «làm thế nào để quyền của giáo hoàng phong các giám mục không bị xem như xen vào nội bộ của Trung quốc». Nhà vatican học Gerard O’Connell, tùy viên của báo America ở Rôma cho biết, «người ta có cảm tưởng như Đức hồng y không bằng lòng để bảo vệ cho cuộc đối thoại của Tòa Thánh với Trung quốc, nhưng ngài cũng đang chuẩn bị cho người công giáo trong cũng như ngoài nước Trung Hoa biết về một thỏa hiệp đang được tiến hành».
Rất nhiều sự kiện cho thấy có một sự hâm nóng quan hệ ngoại giao giữa Tòa Thánh và nước Cộng hòa Nhân Dân Trung quốc gần đây, như năm 2015, Bắc Kinh hợp thức hóa việc phong hai giám mục công giáo trước đó đã được Tòa Thánh chấp nhận. Ngoài ra, đã có thêm nhiều cuộc gặp gỡ giữa các đại diện Vatican và chính quyền Trung quốc: Mùa thu năm 2015 rồi tháng 4 năm 2016 ở Bắc Kinh và ở Vatican vào tháng 1 vừa qua. Hãng tin AFP đã phỏng vấn ông Anthony Lam của địa phận Hong Kong, ông là nghiên cứu gia của Trung tâm Holy Spirit Study, ông tin chắc nếu các đại diện có những cuộc gặp mặt thường xuyên trong những năm gần đây nhưng vẫn chưa có thương thuyết chính thức.
Giáo hội «chính thức» và Giáo hội «chui»
Các quan hệ ngoại giao giữa Trung quốc và Tòa Thánh đã bị ngưng năm 1951, hai năm sau khi cộng sản lên nắm chính quyền. Ngoài phải cắt đứt các quan hệ mà Tòa Thánh đang duy trì với Đài Loan, quyền của nhà cầm quyền Trung quốc kiểm soát các sinh hoạt của Giáo hội trên lãnh thổ Trung quốc là điều kiện tiên quyết mà Bắc Kinh đặt ra để thiết lập lại bang giao với Vatican.
Trong đất nước chỉ có 12 triệu người công giáo, chính quyền không công nhận quyền của Vatican trên Giáo hội địa phương. Như thế, Bắc Kinh tạo ra một tổ chức riêng của mình để giám sát hàng giáo sĩ công giáo Trung quốc: Hiệp hội công giáo yêu nước của Trung quốc ở dưới sự kiểm soát của Đảng cộng sản. Phản ứng lại với Giáo hội «quốc doanh», rất nhiều tu sĩ từ chối không vào Hiệp hội yêu nước. Họ thành lập cái gọi là Giáo hội «chui».
Trong thời gian gần đây, các tin đồn của một thỏa hiệp lịch sử giữa Trung quốc và Tòa Thánh về vấn đề phong các giám mục đã tạo các phản ứng giảm nhẹ ở Trung quốc cũng như ở Vatican. Tháng 6 vừa qua, hồng y Giuse Trần Nhật Quân, giám mục danh dự ở Hong Kong, đã tỏ ra nghiêm khắc về vấn đề này, ngài mời gọi giáo dân đừng đi theo Đức Phanxicô nếu có một thỏa hiệp như vậy được ký.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm chuyển dịch
