Hoàn hảo là điều chúng ta luôn mong ước. Về bản thân, ta muốn mình vừa xinh đẹp, giỏi giang, có tài vặt, thu hút người khác, thành công về mọi mặt. Ta cũng muốn gia đình mình thật hạnh phúc, vợ chồng thuận hoà, ăn nên làm ra, con cái hiếu thảo, ngoan ngoãn, biết vâng lời, yêu thương nhau. Ta mong xã hội mà mình đang sống được thái bình, có công bằng và bác ái; mọi người biết đối xử với nhau bằng sự chân thành, không gian dối, lọc lừa, không tệ nạn… Ta tha hồ vẽ lên trong đầu mình một viễn cảnh thiên đường của cõi bồng lai, nơi tràn ngập bình an và hạnh phúc, không hề có một chút khiếm khuyết nào.
Nhưng có lẽ đó chỉ là và vẫn mãi là một điều ước, một niềm hy vọng của ta mà thôi. Chung quanh ta là đầy dẫy những bóng đen của cuộc sống. Cuộc sống không phải là một cuốn tiểu thuyết của riêng ta, nơi ta có thể làm chủ mọi góc cạnh của màn kịch. Sự bất hảo đã trở thành một phần của kiếp người. Ở đời, chẳng có gì là hoàn toàn miễn phí; chẳng có thành tựu nào tự kết trái đơm bông. Tất cả đều có cái giá của nó. Được cái này, mất cái kia. Muốn thành công thì phải đổ mồ hôi nước mắt. Muốn cái trái ăn thì phải chịu khó lao nhọc. Tệ hại hơn, cuộc sống nhiều khi phũ phàng đến độ nỡ cướp mất khỏi ta cả những gì là chính đáng hay chút nhỏ nhoi hạnh phúc mà ta gắng gượng mãi mới có được. Nhưng biết sao được, cuộc sống là thế!
Kiếm đâu ra một sự hoàn hảo tuyệt đối ở đời này? Mọi sự vật đều có những thiếu thốn của nó. Con cá có thể tung tăng dưới nước nhưng không thể bay trên bầu trời. Ngược lại, đàn chim có thể xoãi cánh muôn phương trên các tầng mây nhưng lại không thể vẫy vùng dưới vực sâu con nước. Loài người chúng ta tuy có trí tuệ cao nhưng tự mình lại không có những khả năng về khứu giác hay thị giác, xúc giác như một số loài. Tạo Hoá không ban cho ai một sự hoàn hảo về phương diện thể lý hay khả năng, nhưng lại bù đắp cho cái thiếu thốn của thụ tạo bằng một cái gì đó rất đặc biệt và rất riêng.
Tìm kiếm một sự hoàn hảo là điều tốt, nhưng đôi khi ta lại biến thành kẻ cầu toàn và có tham vọng quá cao. Ta muốn một người chồng vừa làm ăn giỏi giang, lại vừa biết lãng mạn, quan tâm chăm sóc mình. Nhưng nếu anh ta đã dành hết sức lực cho công việc thì còn đâu thời gian để suốt ngày quan tâm đến những cánh hoa hay ly cafe chiều mưa như lúc hẹn hò? Ta muốn người vợ của mình phải vừa thạo việc nhà, nuôi dạy con cái thật tốt nhưng vẫn phải giữ được vóc dáng thanh xuân. Nhưng suốt ngày đầu tắt mặt tối với cả nghìn công việc không tên, thử hỏi, cái vóc dáng xinh xắn ngày trước sao có thể không phai tàn? Đã đành, người chồng người vợ nào cũng phải nỗ lực hết sức để chu toàn bổn phận nhưng họ cần lắm sự cảm thông và nâng đỡ từ người kia, bởi sự hoàn hảo trong đời sống vợ chồng không đến từ sự hoàn hảo của mỗi người, nhưng đến từ sự bổ khuyết, hỗ trợ cho nhau. Chẳng phải vì thế mà người nam mới cần người nữ và người nữ mới cần đến người nam đó sao?
Ước muốn được trở nên hoàn hảo cũng dẫn người ta đến chỗ tham vọng và hay so sánh mình với người khác. Nhưng tham vọng của con người lại là thứ vô đáy. Có cái này lại muốn có cái kia. Con người tự cố gắng bắt thang để leo lên thật cao, để rồi phát hiện ra rằng đó chỉ là những hoài công không kết quả. Thật ra, con người cố gắng tích góp thật nhiều cũng chỉ vì mong muốn mình và người thân được hạnh phúc. Nhưng hạnh phúc đâu nhất thiết phải là lắm của nhiều tiền, có quyền có chức. Vẫn có rất nhiều người cảm thấy bất hạnh trên đống vàng của mình đấy thôi. Nỗi cô đơn và chán chường ập đến với tất cả mọi người, kể cả người nhốt mình trong căn nhà sang trọng lộng lẫy. Đâu cần gì phải xinh đẹp quyến rũ mới hạnh phúc. Nhiều minh tinh màn bạc, nổi tiếng là thế, vẫn tự tìm đến cái chết để trốn tránh cái khổ của thế gian đấy thôi. Vậy rốt cuộc, làm sao để thấy mình được tròn đầy, được viên mãn?
Thật ra, giữa dòng đời này, không có gì là hoàn hảo cả, chỉ là người ta có thấy mình đầy đủ hay không thôi. Hài lòng với điều mình đang thụ hưởng thì sẽ chẳng đòi hỏi hay ham muốn điều gì nữa. Bình an đích thực hệ tại ở điều này. Đừng cố gắng chiếm đoạt hay khao khát nắm giữ điều gì không thuộc về mình, cũng đừng lỡ mất những gì mình đang nắm giữ. Nếu không phải của mình thì có cố níu kéo cũng sẽ mất. Còn nếu không biết trân trọng cái mình đang có thì chính nó cũng sẽ vỗ cánh bay đi. Chúng ta cần phải biết cân bằng và dung hoà một căng thẳng đang tồn tại trong mình: một mặt là nỗ lực vươn lên không ngừng để hoàn thiện mình, mặt khác phải luôn giữ mình bình an với những gì đang lãnh nhận.
Sự hoàn hảo ư? Nó hệ tại lòng mình. Một bát cơm trắng có thể đã là quá đủ với một người; một núi sơn hào hải vị lại có khi chẳng đủ với một người khác. Ta là ta, ta là độc nhất giữa cuộc đời, chẳng cần gì phải so sánh với người khác. Bản thân ta là một sự hoàn hảo trong công trình tạo dựng của Tạo Hoá. Hài lòng với chính mình chính là bí quyết của hạnh phúc vì nó đưa ta vào đồng điệu với Tạo Hoá, Đấng luôn hài lòng về chính ta.
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ
